Αισθάνομαι την ανάγκη να γράψω για όμορφα πράγματα σήμερα, μέσα στη γενική μαυρίλα.

Το περιπλανώμενο τσίρκο της ζωής μου βρέθηκε τις δύο τελευταίες μέρες στο Λονδίνο για δουλειά. Καθώς τελείωσα νωρίς σήμερα – και αντί να με πιάσει καταναλωτική μανία με τη στερλίνα σε ιστορικά χαμηλή ισοτιμία έναντι του ευρώ, επισκέφθηκα 3 εκθέσεις, 2 από τις οποίες προτείνω ανεπιφύλακτα.

Α. Richard Serra στην Gagosian του Λονδίνου (King’s Cross).

Δεν είμαι μεγάλος θαυμαστής της σύγχρονης γλυπτικής, αλλά για τον Serra κάνω μια εξαίρεση, από τότε που είδα μια προηγούμενή του έκθεση στην Αμερική και αναζήτησα καταφύγιο απ’ τη βροχή κάτω απ’ τον όρθιο επιβλητικό όγκο του Fulcrum στη Liverpool St…

Aυτός ο νευρώδης και μινιμαλιστής Αμερικανοεβραίος με τον εφηβικό ενθουσιασμό όταν μιλά για τέχνη, ξέρει πως open-endedνα σε πάρει απ’ το χέρι. Τεράστιοι όγκοι βιομηχανικού ατσαλιού, χυμένοι σε φύλλα, ακουμπάνε ο ένας πάνω στον άλλο. Άλλοτε οξειδωμένοι άλλοτε βαμένοι μαύροι, άλλοτε με υποψία χρώματος. Άλλοτε ευθυτενείς και άλλοτε πάλι (στην πιο πρόσφατη δουλειά του καλλιτέχνη) κυρτοί.  Σχηματίζουν φυσικές σπηλιές-χαράδρες-μήτρες, μέσα στις οποίες αισθάνεσαι μυρμήγκι, με την καρδιά στο στομάχι, και τα βήματά σου ν’ αντηχούν στο μυαλό σου. Μια εμπειρία μαγική, μυητική σχεδόν – η ενατένιση του ουρανού (ή της οροφής!) αποκτά άλλο νόημα μέσα σε ένα γλυπτό του Serra.

Αν τυχόν βρεθήτε στο Λονδίνο, πρέπει οπωσδήποτε να κάνετε μια βόλτα μέσα στο open ended του. Περπατώντας μέσα του, δεν μπόρεσα να μη χασκογελάσω: το πρωϊ μόλις μιλούσα για open ended repurchase agreements, και τώρα!…

Άλλα δύο σημαντικά έργα που εκτίθενται είναι μια ατσάλινη στήλη – αφιέρωμα στον Πεσόα και ένα ζωγραφικό έργο με μαύρες επιφάνειες – σταδιακά εξελισσόμενες στο χώρο από ορθογώνια παραλληλεπίπεδα σε κύκλο.

B. Οι καλλιτέχνες του Aimé Maeght στην Royal Academy of Arts

Έξυπνη έκθεση της Royal Academy, με τέσσερεις καλλιτέχνες, που ήταν (ανά δύο) καλοί φίλοι μεταξύ τους και είχαν κοινό ατζέντη, τον Aimé Maeght, έναν από τους μεγαλύτερους Γάλλους γκαλερίστες στα μέσα του προηγούμενου αιώνα . Φυσικά, πίσω από κάθε επιτυχημένο άνδρα κρύβεται μια πανέξυπνη γυναίκα – η οποία μάλλον φορούσε τα παντελόνια αν κρίνουμε από τα τόσα πορταίτα που της αφιερώθηκαν. Τα παιδιά και τα εγγόνια της δυναστείας συνεχίζουν σήμερα το έργο τους (να και μια δυναστεία χρήσιμη, Γιωργάκη, Κωστάκη, ακούτε;).

Είπα ότι ο μινιμαλισμός στη γλυπτική μ’αφήνει αδιάφορο; Ο σουρεαλισμός όμως όχι! Λατρεύω τον Giacometti με τις υπέροχες (ως επί το πλείστον) γυναικείες του αφαιρέσεις, στις οποίες οι σύγχρονοί του τεχνοκριτικοί έβλεπαν τον αποτροπιασμό για τα εγκλήματα του Β’ παγκοσμίου πολέμου. Σήμερα, συμφωνούν ότι η ύστατη αφαίρεση οφείλεται στην ηθελημένη ψυχρότητα και αποστασιοποίηση του καλλιτέχνη απ’ το μοντέλο του – για χάρης της καλύτερης διείσδυσης στον ψυχικό του κόσμο. Εκτός από την Όρθια Γυναίκα, εκτίθεται η τοτεμική Γυναίκα-Κουτάλι, και ο σκύλος, η αναπαράσταση ενός αδεσπότου του Montparnasse, του οποίου η συμμετρία και η αισθητική λεπτομέρεια ξαφνιάζουν. Πολύ καλή ιδέα να παρουσιασθούν τα χαρακτικά του Giacometti μαζί με τα γλυπτά του – και η εξαιρετική παρουσίαση του » προβλήματος » που τον απασχολούσε: η ακριβής συμμετρία μεταξύ των ματιών, των αυτιών και της άκρης της μύτης, σε αναζήτηση της οποίας σχεδίαζε υπερβολικά τα πρόσωπα στους πίνακές του.

Ο φίλος του Giacometti o Braque παραείναι σκοτεινός για μένα – ανακάλυψα όμως με ευχαρίστηση μερικά από τα ώριμα έργα του, εμπνευσμένα από… τη Θεογονία του Ησιόδου… τα πιο όμορφα αρχαϊκά μοτίβα μετά την αρχαική εποχή.

Δεν είμαι θαυμαστής του Miró ούτε του Calder. To δεύτερο τον θεωρώ περισσότερο μηχανικό παρά καλλιτέχνη (no offense meant, μηχανικοί), ιδιαίτερα με τα mobiles γλυπτά του – που μου θυμίζουν ινδιάνικους ονειροπιάστες σε εφηβικό δωμάτιο. Ο πρώτος σήμερα με εξέπληξε ευχάριστα, με δύο έργα του, ένα μη αφηρημένο (Nord-Sud) και άλλο ένα τόσο ατταβιστικό και τόσο προβοκατόρικο που θα έκανε ολόκληρη την Ιερά Σύνοδο να πάθει ομαδικό έμφραγμα (ακόμα το ψάχνω στο διαδύκτιο…).

Γ. Η απογοήτευση του απογεύματος ήταν η έκθεση της Royal Academy of Arts για το Βυζάντιο

Γιατί πήγα; Γιατί είχε φθηνότερο εισιτήριο (2 σε 1) αν συνδυαζόταν με τους σουρεαλιστές του Maeght και γιατί η φίλη μου η Πάολα μ’ έφαγε…

Σπόνσορες (καμαρώνουνε σα γύφτικα σκεπάρνια): τα ιδρύματα Κωστόπουλου (ALPHA) και Λεβέντη… τέτοια περηφάνια για την βυζαντινή τους καταγωγή, πρώτη φορά… Εκθέματα ατάκτως ερριμένα – ιστ0ρικές ανακρίβειες, απουσία συνεκτικών εκθεμάτων… ή απλά δε μου αρέσει η βυζαντινή τέχνη… θα επανέλθω.